Slot Schagen

In de ontwikkeling van de stad Schagen spelen het Slot Schagen en zijn bewoners, de heren en vrouwen Van Beieren van Schagen, een belangrijke rol. Blijkens archeologisch onderzoek heeft op de plek van het slot al omstreeks 1200 een houten herenboerderij gestaan, omgeven door een wal en een gracht. Mogelijk werd dit gebouwencomplex later in de 13e eeuw vervangen door een stenen woontoren en door Albrecht van Beieren verbouwd tot een stenen huis. Één van de zeven bastaardzonen van Albrecht, Willem de Bastaard van Beieren, maakte er een echt kasteel van, dat hij omgaf met tuinen en boomgaarden en betrok rond 1440.

Het kasteel had een vierkant grondplan en was omringd door een gracht. Aan de zuidzijde bevond zich een woongedeelte, aan beide zijden geflankeerd door twee robuuste, vierkante hoektorens. Aan de noordkant stond, tussen de twee bewaard gebleven ronde torens, een poorttoren met daarvoor een ophaalbrug ( waar nu de vaste brug is). Het terrein tussen deze poorttoren en de huidige café's Posthoorn, Oude Slot en Igesz vormde de voorburcht. Tussen De Posthoorn en het Oude Slot stond aan de Markt een toegangspoort. De Posthoorn was personeelsgebouw, Igesz deed dienst als koetshuis. Op de plaats van het Oude Slot stond waarschijnlijk de schoutswoning.

Gedurende vele generaties bleef het kasteel in bezit van de Van Beierens van Schagen. Totdat de laatste telg, door schulden gedwongen, in 1658 de heerlijkheid Schagen met slot en al verkocht aan George van Cats voor 263.000 gulden. In die tijd was het slot geheel omringd door een gracht, gelegen tussen boomgaarden en royaal aangelegde tuinen en beplante lanen. Van Cats liet de poorttoren en de voormuur van het kasteel slopen, zodat het van voren een open karakter kreeg. In 1676 kocht een nazaat van het geslacht van Beieren van Schagen het van Van Cats terug: Floris Carel van Beieren, graaf van Warfusée. Omdat deze in België verblijf hield, raakte het kasteel verder in verval. Tijdens een inval van de Russen en Engelsen in 1799 werden er vernielingen aangericht, waarna het kasteel in 1820 werd gesloopt. Dankzij ingrijpen van de gemeente Schagen bleven de twee ronde hoektorens overeind. Op het terrein legde men een kerkhof aan, op het voorplein een kolfbaan. De westelijke toren werd een gevangenis (deze functie bleef hij houden tot 1914), terwijl de oostelijke toren als cipierwoning werd ingericht.

In 1931 liet de gemeente Schagen de beide torens restaureren. Van het kasteelterrein werd een stadsparkje gemaakt, dat echter door de jaren heen verloederde.

Totdat in 2002 een plan tot herbouw van het Slot Schagen werd gerealiseerd, met het oorspronkelijke uiterlijk als basis en met de bewaard gebleven hoektorens als entree. Van de ophaalbrug werden de funderingen van de zware pijlers weer blootgelegd.

BRONNEN:

1. Heer­lijk Schagen
   De geschiede­nis van een West­friee marktstad
   H. Th.M. Lam­booij, M.G. Prikke, R.J.M. van de Pol, F. Timmer
   Boekhan­del Plukker /​Uit­gev­erij de Prom
2. Slot Schagen